Home Home » Kiến thức » 10 Sự thật thú vị về người Eskimo

10 Sự thật thú vị về người Eskimo

Chủ Nhật, 24 tháng 11, 2013
Eskimos, Eskimaux, Inuit–Yupik, Inupiat–Yupik là nhiều tên gọi để chỉ những người chèo thuyền Kayak ở Bắc Cực, họ sống ở nơi có điều kiện khắc nghiệt nhất thế giới.
Nhưng thực sự chúng ta biết được những gì về họ? Ngoài lều tuyết, cây lao móc và áo khoác lông thú trùm đầu, hầu hết mọi người có hiểu biết rất ít về lịch sử săn bắn hái lượm và con cháu thời hiện đại của họ.

10. Tên gọi
Mặc dù cái tên Eskimo thường được sử dụng nhằm gọi tên, thế nhưng cụm từ “Eskimo” thường bị nghĩ là sự phân biệt chủng tộc, giống như cụm từ “Indian” mang hàm ý xúc phạm đến người thổ dân châu Mỹ. Tuy nhiên, về cơ bản tên gọi này có thể chấp nhận được và thường dùng trong các thuật ngữ khoa học với nguyên tắc Nguyên từ học khá vững chắc. Dù chữ “Eskimo” được cho là thuộc tiếng Đan Mạch hay Pháp (từ chữ “Eskimeaux”), tên gọi này có thể còn dựa trên một hệ thống chữ cổ Algonquian viết dưới dạng “Eskimo”. Nhưng các nhà nghiên cứu dường như không thể thống nhất về việc tên gọi này này mang ý nghĩa là “kẻ ăn thịt” hay “những kẻ giăng lưới mang giày tuyết”.
Dù vậy, nhiều người Eskimo vẫn cảm thấy cụm từ này là sự xúc phạm họ, vậy nên để dành sự tôn trọng cho những con người kiêu hãnh này, từ giờ trở đi chúng ta nên tránh dùng từ “Eskimo” ở bất cứ nơi nào. Cái tên thường được chấp nhận trên mặt chính trị (cũng là tên mà nhiều người trong số họ dùng để gọi nhau) là Inuit. Tuy nhiên, cái tên đó cũng dễ gây nhầm lẫn: Inuit còn là một nhóm người sống ở những khu vực thuộc vùng văn hóa Yupik và Inupiat.
Khi sử dụng cụm từ Inuit, nhiều người trong số họ không nhận ra rằng đó là từ chỉ số nhiều. Nếu muốn chỉ một thành viên riêng biệt, người đó phải được gọi là Inuk.
9. Nụ hôn kiểu Eskimo
Nụ hôn kiểu Eskimo là cách mà 2 người mũi chạm mũi vào nhau như một dấu hiệu tình cảm. Người Inuit thay thế nụ hôn bằng kiểu mũi chạm mũi vì nụ hôn thông thường có thể làm lạnh nước bọt của họ, và khóa môi khiến họ ngượng ngùng. Tuy nhiên, cử chỉ này mang nhiều ý nghĩa hơn so với những gì mà nhiều người vẫn nghĩ.
Nụ hôn kiểu Eskimo được gọi là “Kunik” và nó dường như không liên quan gì đến việc hôn hít hay chà mũi vào nhau cả. Nó là một kiểu chào thân mật, thường được thể hiện bởi những cặp đôi hoặc giữa con cái với cha mẹ. Người chào có thể trông giống như họ đang chà vào mũi nhau nhưng thực ra họ đang ngửi tóc và má của nhau (có một tuyến hương trên má của con người). Bằng cách này, 2 người sau một thời gian không gặp nhau có thể nhanh chóng gợi nhớ cho nhau bằng mùi hương đặc trưng của nhau.
Mặc dù “Kunik” (nụ hôn kiểu Eskimo) không thật sự liên quan gì đến nụ hôn, nhưng nó là một cử chỉ đặc biệt không thực hiện ở nơi công cộng.
8. Thức ăn
Dù đã được tiếp cận với các cửa hàng và thực phẩm phương Tây và chế độ ăn của người Inuit thay đổi theo kiểu phương Tây nhưng phong cách ăn uống của họ vẫn rất thú vị. Một người ăn chay sẽ có một khoảng thời gian cực khổ sống theo đúng truyền thống của bộ lạc người Inuit. Bởi vì họ sống trong một môi trường cằn cỗi lạnh lẽo, chế độ ăn của họ chủ yếu là các loại thịt và chỉ có những dịp đặc biệt mới có hoa quả và rong biển. Kể cả ở thời hiện đại, trái cây và rau quả cũng rất khan hiếm và đắt đỏ để nhập khẩu. Vì vậy, nguồn thức ăn của họ vẫn chủ yếu dựa vào nơi mình sống.
Người Inuit đã và sẽ luôn luôn là các chuyên gia săn bắn có khả năng bắt được bất cứ thứ gì. Những thứ họ bán bao gồm thịt Tuần Lộc, sừng kì lân biển, thịt hải mã, thịt hải cẩu và các loài cá, chim khác nhau. Kể cả gấu Bắc Cực cũng thỉnh thoảng xuất hiện trong thực đơn của họ. Có rất nhiều cách truyền thống để sơ chế thực phẩm : làm khô, nấu với dầu mỡ của hải cẩu, hoặc chôn cho tới khi nó lên men tự nhiên. Một số loại thực phẩm còn không được đun nấu. Một số khác có thể được làm lạnh, cá tươi là một món ngon.
Mọi người thường nghĩ rằng một chế độ ăn dựa quá nhiều vào thịt sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nhưng người Inuit, những người đi theo chế độ ăn này, lại là một trong những tộc người khỏe mạnh nhất thế giới. “Nghịch lý của người Inuit” trong chế độ ăn (hay còn gọi là bí kíp ăn của người Inuit) từ lâu đã trở thành một đề tài hấp dẫn đối với giới khoa học.
7. Lều tuyết (Igloos)
Lều tuyết là một kiến trúc tinh tế của người Inuit : kiến trúc hình vòm khéo léo được xây bằng những khối băng và tuyết, có lỗ thông hơi ở giữa và một cửa ra vào. Một nơi trú ẩn thông minh được làm thủ công từ chính thứ khiến họ cần phải tìm nơi trú ẩn, lều tuyết sử dụng tính cách nhiệt của tuyết để tạo nên một nơi ở thoải mái.
Dù nhiều người hình dung lều tuyết là một cái vòm tuyết nhỏ nhắn, nhưng chúng có rất nhiều hình dạng, kích thước và nguyên liệu khác nhau. Đối với người Inuit, lều tuyết là một từ để chỉ một tòa nhà nơi mà con người có thể sống được.
6. Quái vật (Qallupilluk)
 Mỗi nền văn hóa đều có những quái vật trong thần thoại, kể cả những quái vật có thật. Người Inuit cả ngày phải đi săn bắn những con hải mã cỡ lớn và gấu Bắc Cực trên những cánh đồng băng nguy hiểm. Sẽ rất khó để hù dọa đám trẻ người Inuit về mấy chuyện như Ông Kẹ – những chuyện tất cả bọn trẻ đều biết rất rõ về răng nanh và vuốt chực chờ chúng ở cuối góc phòng. Dù vậy, tất cả trẻ em Inuit cũng có một sinh vật khiến chúng sợ hãi.
Qallupilluk (hay Qalupalik, Kallupilluk, nghĩa là “Quái vật”) là một kiểu Ông Kẹ của người Inuit. Theo truyền thuyết, nó có hình dạng người xoắn, luôn chực ở dưới nước để kéo những người bất cẩn xuống lòng sâu lạnh lẽo của nước biển. Đó là một nỗi sợ tự nhiên và mang tính bản năng bởi trong điều kiện phương Bắc nơi mà bị ném xuống nước đồng nghĩa với cái chết.
5. Những người Eskimo tóc vàng
Năm 1912, một nhà thám hiểm tên Stefansson đã tìm thấy một tộc người Inuit kỳ lạ bao gồm những người cao to, tóc vàng và trông giống người Scandinavian. Phát hiện này gây nên một cuộc tranh luận nóng về nguồn gốc của bộ tộc này. Hầu hết mọi người đều cho rằng tộc người Inuit tóc vàng được Stefansson phát hiện và những người Canada phương Bắc là hậu duệ của các nhà thám hiểm người Viking đã định cư tại khu vực này cách đây nhiều thế kỉ.
Nghi ngờ giả thuyết về người Viking, bởi vì đã lâu rồi không ai còn thấy họ. Tuy nhiên, một nghiên cứu DNA năm 2003 đã là sáng tỏ toàn bộ giả thuyết. Có nhiều nhà khoa học tham gia vào việc chứng minh Stefansson đã sai, cho rằng vẫn còn bí mật ẩn giấu đằng sau nó. Theo như họ nói, thần thoại dân gian về người phương Bắc tóc vàng đã lan truyền rộng rãi vào thời đó có thể đã dẫn đến một ý niệm mơ hồ trong sự thật ẩn chứa bên trong, rằng nhiều khi chính Stefansson cũng không chắc chắn chính xác với những gì mà ông ta phát hiện.
4. Những từ về tuyết
Một trong những thứ đầu tiên mà mọi người nghĩ khi nghe đến từ Eskimo là họ có hàng tá từ khác nhau để chỉ về tuyết. Điều này sẽ phụ thuộc vào việc bạn hỏi ai, người Inuit có thể mô tả tuyết với từ 50 đến 400 từ khác nhau, tất cả các từ mô tả rất hùng hồn về loại mưa đặc biệt này.
Tuy nhiên, điều này không hẳn là đúng. Ý tưởng về vô số các chữ về tuyết vô tình được tạo ra bởi một nhà ngôn ngữ học Franz Boas vào thế kỉ 19, người sống cùng với tộc Inuit và học tập thói quen của họ. Boas đã bị ấn tượng bởi hệ thống từ mà người Inuit thường dùng để miêu tả địa hình băng của họ : Aqilokog có nghĩa là tuyết rơi mềm mại, Piegnartog có nghĩa tuyết đủ tốt để lái xe kéo và còn rất nhiều từ nữa. Ông ấy đã quên đề cập đến việc cấu trúc ngôn ngữ của người Inuit có xu hướng cố xâu chuỗi nhiều từ lại thành một, do đó tạo ra một ấn tượng rằng cả một câu thật chất chỉ là một từ.
Trong thực tế, người Inuit chỉ có một lượng từ nhất định để nói về tuyết giống như ngôn ngữ dân gian tiếng Anh vậy. Ngôn ngữ của người Inuit cho phép họ xâu chuỗi các từ để một từ có thể có nghĩa là bất cứ cái gì, từ “Ừ, đó là tuyết” cho đến “tuyết đó bây giờ vàng một cách mờ ám và rõ ràng hôm qua không như vậy”.
3. Áo giáp
Người Inuit khá lành nghề trong việc may những bộ quần áo thủ công ấm và bền. Tuy nhiên, quay trở lại thời kỳ mà họ phụ thuộc hoàn toàn vào săn bắn để sống sót, họ cũng là những người thợ làm áo giáp tài năng. Đặc biệt, nhiều con mồi của họ rất nguy hiểm, không ai muốn chinh phục một dã thú mà không có phương tiện bảo vệ nào.
Áo giáp truyền thống của người Inuit có dạng một loại áo giáp phiến mỏng bao gồm các tấm xương (thường được làm từ răng hải mã, được gọi là hải mã ngà voi). Dây đeo bằng da thô giữ bộ áo giáp với nhau. Thật kỳ lạ ở chỗ, thiết kế của bộ giáp này giống như những chiếc áo giáp hiệu quả, được dùng bởi những chiến binh Nhật cổ. Thực tế người Inuit chế tạo ra một loại áo giáp với công năng lớn như vậy chỉ bằng việc sử dụng bộ phận của động vật mà họ săn được, điều đó thể hiện tài năng và sự khéo léo của người Inuit nhằm đảm bảo sự tồn tại của họ.
2. Vũ khí
Mặc dù giao lưu với nhiều nền văn hóa khác đã cho phép họ tiếp cận vũ khí và phương tiện hiện đại, nhưng vũ khí truyền thống của người Inuit hầu hết được làm từ những chất liệu thô (như gỗ hay đá) và những động vật mà họ giết được. Họ không có phương tiện để rèn kim loại với quy mô lớn, do đó xương là một trong những thứ đặc trưng trong vũ khí của họ. Gậy, dao xương, thương và lao cũng là những vũ khí phổ biến. Cung tên và thậm chí bẫy cũng làm từ da, xương và dây gân.
Một loại dao của phụ nữ Inuit là Ulu - loại dao cong, lưỡi lớn thường sử dụng để cắt những miếng thịt đông và nhiều khi cũng trở thành một cú đấm nhờ cán dao nếu tình huống nguy hiểm. Còn đàn ông thì có một thiết bị gọi là Kakivak, một lưỡi thương 3 răng, khi được sử dụng, một trong những răng sẽ đâm vào mục tiêu trong khi 2 cái còn lại sẽ bay 2 phía hướng vào để đảm bảo con mồi không trốn thoát được.
Vì hầu hết vũ khí của người Inuit là dùng để săn bắn và làm thịt là chủ yếu, họ đặc biệt tạo ra những loại dùng cho mục đích gây ra mức sát thương lớn nhất. Những lưỡi dao bén và thường có răng cưa, được thiết kế để xé và nhàu thịt hơn là cắt hay đâm. Điều này, kết hợp với một thực tế là cùng một loại vũ khí, loại dùng trong chiến tranh khi tình huống bắt buộc, làm cho các chiến binh Inuit đặc biệt đáng sợ trong mắt kẻ thù của họ.
1. Sự nghèo nàn
Trong tiến trình của đời sống hiện đại và pháp luật được thực thi, người Inui đang phải đón nhận một định mệnh tương tự với các bộ tộc bán du mục khác - cũng như người thổ dân Úc. Cuộc sống “hiện đại hóa” của họ nhìn khá nghèo nàn và đầy rẫy sự thất nghiệp hơn bất kì bộ phận dân cư nào ở thế giới phương Tây. Điều này, cùng với sự phân biệt đối xử và các quan chức phớt lờ họ như là một nền văn hóa (nhất là ở Mỹ), đã dẫn đến nhiều vấn đề xã hội, ví dụ như sự tăng lên của tình trạng nghiện rượu. Chế độ ăn ở phương Tây và đời sống ít khắc nghiệt cũng đã sinh ra vô số các vấn đề về sức khỏe của người Inuit.

Vẫn còn những dấu vết hiện hữu của nền văn hóa Inuit. Một khả năng nữa đó là các công ty lớn đang hướng về phía Bắc vì những nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú của nó. Người Inuit biết rõ địa hình khu vực này và có rất nhiều lực lượng nhân lực chưa được khai thác, cho nên tình hình kinh tế của họ trong tương lai có thể sẽ tươi sáng hơn.
(Theo listverse)
Chia sẻ bài viết
Bài liên quan

1 nhận xét: